Zwermen van duizenden spreeuwen vormen overweldigende patronen aan de horizon. Dit is lang toegeschreven aan telepathie of gedachtenoverdracht. In deze voordracht zullen we laten zien hoe spreeuwen in zwermen dat werkelijk doen aan de hand van nauwkeurige, ruimtelijke metingen van het zwermgedrag, het verjagen van zwermen met een RobotValk en een computer model, StarDisplay. We bekijken zowel het ongestoorde zwermgedrag als wat er gebeurt wanneer de zwerm een roofvogel (of RobotValk) ontvlucht. Bij het ontvluchten van roofvogels keren zwermen soms om, ballen samen, spatten uit elkaar aan de rand van de zwerm, vallen uiteen in kleinere groepen, en laten zwarte banden door de zwerm golven. In alle gevallen letten zwermgenoten slechts op enkele groepsgenoten of de roofvogel als die dichtbij is. Hoe ontstaan dan toch die complexe patronen?

Nadat Charlotte Hemelrijk tijdens haar middelbare schooltijd lid was van de Nederlands Jeugdbond van Natuurstudie, met focus op insecten, studeerde zij biologie in Utrecht. Daarna promoveerde ze op sociaal gedrag van chimpansees bij Prof. dr. JARAM van Hooff aan de universiteit Utrecht, habiliteerde op de zelforganisatie van sociaal gedrag bij apen in Zürich, werkte ruim een decennium als Oberassistent bij zoölogie en kunstmatige intelligentie in Zürich en keerde toen terug naar Nederland voor een Rosalind Franklin Fellowship in Groningen gevolgd door een full professorschap in de ‘zelforganisatie van sociale systemen’. Hoofdlijnen in haar onderzoek betreffen complex sociaal gedrag van apen en het zwermgedrag van vogels (en vissen).

In 2022 ging ze met emeritaat en sindsdien volgt ze (naast het begeleiden van enkele promovendi) een vierjarige deeltijd opleiding aan de Schrijversvakschool.